Op veel bouwplaatsen heeft technologie zijn intrede gedaan. BIM-modellen zijn aanwezig, drones vliegen over de bouwplaats en camera’s registreren allerlei beweging. Los van elkaar niet heel spannend, maar als deze apparaten met elkaar beginnen te “praten”, ontstaat iets heel krachtigs: een digital twin. Niet alleen registratie van duizenden datapunten, maar ook de interpretatie van die gegevens en het bijsturen van de processen als dat nodig is.
De digital twin: een digitale versie van een echt bouwwerk, gevoed met real-time data. De impact is groot en de bouw wordt er in groeiende mate afhankelijk van. Immers de twin ziet alles, weet alles en kan zelfstandig ingrijpen als dat nodig is. Mogelijk duizenden datapunten tegelijk die de twin ‘bijpraten’ over de voortgang van een project. IoT-apparaten zoals camera’s, drones, RFID-trackers, trillingsensoren en nog veel meer vormen een integraal feedbacksysteem dat niet alleen monitort, maar ook voorspelt en ingrijpt.
Structure-from-motion-algoritmes
Bijvoorbeeld drones. Veel bouwplaatsen gebruiken ze voor visuele inspecties en voortgangsrapportages. Maar in een geavanceerde workflow leveren deze beelden input voor structure-from-motion-algoritmes (SfM) die automatische puntenwolken genereren. Die worden real time vergeleken met het geometrisch BIM-model. Zo detecteert het systeem bijvoorbeeld afwijkingen in betonwanden, ontbrekende ankers, verzakkingen en nog heel veel meer, zonder dat iemand het met het blote oog heeft gezien, of hoeft te zien.
Kleinere kans op kostbare fouten
Ook camera’s worden slimmer. Geen passieve registraties meer, maar AI-gedreven analyses van gedrag en materiaalstromen. Als bijvoorbeeld een pallet met prefab-elementen op het terrein arriveert, herkent het systeem dat automatisch, koppelt het aan de logistieke planning. De twin wordt automatisch geüpdate. Niets meer handmatig, geen papieren checklists en een veel kleinere kans op kostbare fouten.
De digital twin wordt steeds intelligenter
De grens tussen ontwerp, uitvoering en gebruik vervaagt wel. Als sensoren bijvoorbeeld trillingen of vocht in net gestorte vloeren meten, wordt die informatie niet alleen gebruikt om de voortgang te monitoren, maar ook om het ontwerp keer op keer te verbeteren voor volgende projecten. Zo ontstaat een feedbacklus die de digital twin steeds intelligenter maakt. En met edge computing – bijvoorbeeld door niet uit te gaan van wat in de cloud is opgeslagen, maar op een lokaal draaiende server – is het zelfs mogelijk om cruciale berekeningen lokaal op de bouwplaats te doen, wat vertraging in het netwerk minimaliseert en responstijden drastisch verkort.
Misschien wel het meest verrassende gevolg: projectcommunicatie verandert drastisch. In plaats van wekelijkse vergaderingen met PowerPoint-dia’s, bekijken stakeholders live dashboards met voortgang, afwijkingen en voorspellingen. Conflictdetectie wordt conflictpreventie. Reactief wordt proactief. Planning wordt niet meer statisch uitgetekend, maar dynamisch aangepast door het systeem zelf.
Het systeem grijpt in
Toch ligt de werkelijke potentie van digital twins niet in visualisatie, maar in voorspellende analyse. Met genoeg datapunten — denk aan vijf tot tien projecten met vergelijkbare meetstructuren — kunnen modellen worden getraind die fouten detecteren nog vóórdat ze zichtbaar worden. AI herkent patronen in afwijkingen die mensen niet opmerken. Bijvoorbeeld: dat een kleine verschuiving in de positionering van geveldragers vrijwel altijd leidt tot lekkageproblemen in de afbouwfase. En dus grijpt het systeem in, nog voordat het probleem zich manifesteert.
Digital twins, gevoed door BIM en IoT, markeren daarmee een verschuiving van statisch bouwen naar adaptief bouwen. Geen blueprint die vastligt tot de oplevering, maar een levend model dat leert, adviseert en zichzelf optimaliseert. Niet alleen tijdens de uitvoering, maar gedurende de hele levenscyclus van het gebouw — van eerste heipaal tot (circulaire) sloop.
Kom naar DigiBouw 2025 voor praktische inzichten
Bezoek DigiBouw op 19 & 20 november in het Beatrixgebouw in Utrecht en neem praktische inzichten mee naar je eigen projecten.
